रोग व रोगप्रसार - रोगजंतू

रोगाचा प्रसार होण्यास हवा, पाणी, अन्न, काही, कीटक, कारणीभूत, ठरतात.

* पाण्यामार्फत रोगप्रसार - टायफाईड, कॉलरा, जुलाब, आतड्याचे रोग, कावीळ, पोलिओ, हगवण अशा रोगांचा प्रसार पाण्यावाटे होऊ शकतो.

* अन्नामार्फत प्रसार - आतळ्याचे रोग, मळमळ, उलटी, ताप,

* हवेमार्फत प्रसार - क्षयरोग, घटसर्प, घशाचा रोग, ग्रस्टो,

* किटकामार्फत प्रसार - खरुज, नायटा, हिवताप या रोगाची लागण अनॉफेलीस जातीच्या मादी डसल्यामुळे होते.

रोगप्रतीबंध
* Hepatitis B बी हा काविळीचा प्रकार टाळण्यासाठीही लस टोचली जाते.
* BCG ही लस जन्माला आल्यावर पहिला डोस
* त्रिगुणी - घटसर्प, डांग्याखोकला, धनुर्वात. जन्माला आल्यवर दीड महिने, अडीच महिने, साडेतीन महिने,
* पोलिओ - पहिला डोस दीड महिने, अडीच महिने, साडेतीन महिने, बुस्टर डोस सोळा महिने.
* गोवरची लस - नऊ महिन्यानंतर एक डोस,
* द्विगुणि - घटसर्प धनुर्वात यासाठी - पाच वर्षांनी एक डोस
* धनुर्वात लस - १० वर्षांनी एक डोस.